Czym jest ochrona przeciwpożarowa w zakładach pracy?

Pożar w miejscu pracy to sytuacja, która może mieć tragiczne skutki - od poważnych obrażeń pracowników, przez zniszczenia mienia, aż po zatrzymanie działalności firmy na długi czas. Odpowiedzialne podejście do bezpieczeństwa pożarowego może nie tylko zapobiec tragedii, ale też zwiększyć świadomość i kulturę bezpieczeństwa w firmie. Istotną rolę odgrywa ochrona przeciwpożarowa (PPOŻ) - systemowa i zorganizowana forma zabezpieczenia ludzi oraz mienia przed skutkami ognia.

W tym artykule przedstawimy dokładnie jak wygląda ochrona przeciwpożarowa w zakładach pracy, jakie są obowiązki pracodawcy, co mówią przepisy i jak wdrożyć skuteczne działania prewencyjne.

Czym jest ochrona przeciwpożarowa?

Ochrona przeciwpożarowa w zakładzie pracy to zbiór środków organizacyjnych, technicznych i formalnych, których celem jest:

• zapobieganie powstawaniu pożarów,
• minimalizacja skutków w razie ich wystąpienia,
• zapewnienie bezpieczeństwa ludziom przebywającym w budynkach i przestrzeniach publicznych,
• ochrona mienia, środowiska i infrastruktury.

W praktyce oznacza to nie tylko montaż czujek dymu, ale również planowanie ewakuacji, regularne szkolenia pracowników, kontrolę urządzeń grzewczych i instalacji elektrycznych, a także wdrażanie nowoczesnych technologii przeciwdziałających ogniowi.

Podstawy prawne ochrony przeciwpożarowej w Polsce

Ochrona PPOŻ w Polsce jest ściśle regulowana przepisami prawa. Najważniejsze z nich to:

1.Ustawa o ochronie przeciwpożarowej (24 sierpnia 1991 roku)

Określa ona:

• zasady ochrony życia, zdrowia, mienia i środowiska,
• obowiązki właścicieli i zarządców obiektów,
• kompetencje jednostek straży pożarnej

2.Kodeks Pracy (DZ.U. z 2023 roku, poz. 1465)

Zobowiązuje pracodawców do zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, w tym ochrony PPOŻ, poprzez przeprowadzanie szkoleń, wyposażenie budynków w środki gaśnicze oraz prowadzenie ewakuacji.

3. Rozporządzenia techniczno - budowlane

Dotyczą warunków, jakie muszą spełniać budynki pod względem przeciwpożarowym, np.: liczba i szerokość wyjść ewakuacyjnych, ognioodporność ścian, drzwi i stropów oraz przeciwpożarowe zaopatrzenie w wodę.

Główne elementy systemu ochrony przeciwpożarowej

1. Bierna ochrona przeciwpożarowa

To elementy budynku i jego konstrukcji, które mają na celu spowolnienie rozprzestrzeniania się ognia:

• materiały ognioodporne - np. farby, powłoki, płyty ogniochronne,
• przegrody przeciwpożarowe - ściany, stropy, drzwi i klapy ogniowe,
• strefy pożarowe - podział budynku na sekcje ograniczające rozprzestrzenianie się ognia,
• uszczelnianie przejść instalacyjnych - zapobiegają przedostawaniu się ognia i dymu przez otwory,
• dymoszczelność i odporność ogniowa przegród budowlanych.

2. Czynna ochrona przeciwpożarowa

To systemy aktywne, które wykrywają, sygnalizują i gaszą pożar:

• system sygnalizacji pożaru (SSP) - czujki dymu, temperatury, ręczne ostrzegacze, centrala alarmowa,
• system oddymiania - klapy dymowe, wentylatory, kurtyny dymowe,
• stałe urządzenia gaśnicze - tryskacze (sprinklery), zraszacze, instalacje gazowe,
• hydranty wewnętrzne i zewnętrzne - punkty poboru wody do gaszenia pożaru,
• gaśnice przenośne i agregaty gaśnicze - łatwo dostepne środki pierwszej interwencji,
• systemy ewakuacji - oznakowanie dróg ewakuacyjnych, oświetlenie awaryjne, systemy nagłośnienia DSO.

3. Inne elementy wspierające ochronę przeciwpożarową

Skuteczny system ochrony przeciwpożarowej to także odpowiednie procedury i działania ludzkie. Należą do nich:

• instrukcja bezpieczeństwa pożarowego (IBP) - dokument określający zasady ochrony ppoż. w obiekcie,
• szkolenia i ćwiczenia przeciwpożarowe - dla pracowników i użytkowników budynku,
• systemy monitoringu i nadzoru - np. zintegrowane z SSP, do powiadamiania straży pożarnej.

Obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony PPOŻ

Zgodnie z Kodeksem Pracy i Ustawą o ochronie przeciwpożarowej, pracodawca ma szereg obowiązków:

1.Zabezpieczenie obiektu przed pożarem

Zabezpieczenie budynku przed pożarem to nie tylko obowiązek, ale przede wszystkim troska o bezpieczeństwo ludzi i mienia, dlatego profesjonalnie zaplanowana i wdrożona ochrona ppoż. może uratować życie i ograniczyć straty do minimum. Oto kluczowe kroki, które powinien spełniać każdy obiekt:

• wyposażenie obiektu w odpowiednie środki ochrony (gaśnice, hydranty, czujniki dymu),
• zapewnienie sprawnej instalacji elektrycznej, wentylacyjnej i grzewczej,
• utrzymanie dróg ewakuacyjnych w stanie wolnym od przeszkód.

2.Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego (IBP)

Dla budynków o powierzchni strefy pożarowej przekraczającej 1000 m² (lub 500  w przypadku zagrożenia wybuchem), pracodawca musi przygotować IBP, która zawiera procedury działania w razie pożaru, rozmieszczenie sprzętu gaśniczego i dróg ewakuacyjnych, a także zasady szkolenia pracowników.

3.Szkolenia przeciwpożarowe

Każdy pracownik powinien przejść szkolenie PPOŻ - zarówno przy zatrudnieniu (szkolenie wstępne), jak i okresowo. Szkolenie powinno obejmować:

• zasady ewakuacji,
• obsługę gaśnic i hydrantów,
• procedury alarmowe.

4.Wyznaczenie osób odpowiedzialnych za ewakuację i PPOŻ

W zakładzie pracy powinny być wyznaczone osoby przeszkolone w zakresie przeprowadzania ewakuacji, użycia sprzętu gaśniczego oraz udzielania pierwszej pomocy.

Środki techniczne w zakładzie pracy

Ochrona przeciwpożarowa nie istnieje bez odpowiedniego wyposażenia. Do podstawowych środków technicznych należą:

Symulatory pożaru - nowoczesne szkolenie przeciwpożarowe w praktyce

Symulatory pożaru to innowacyjne narzędzia, które pozwalają w realistyczny sposób przećwiczyć reakcję na zagrożenie pożarowe. Dzięki nim uczestnicy szkoleń mogą poczuć atmosferę prawdziwego zagrożenia - dym, ogień, ograniczona widoczność - ale bez ryzyka.

Do czego służą symulatory pożaru?

Symulatory pożaru służą przede wszystkim do nauki użycia gaśnicy w praktyce, jak również do symulacji ewakuacji z zadymionego pomieszczenia. Przeznaczone są również do ćwiczeń z podejmowania decyzji pod presją czasu i testowania reakcji na alarm pożarowy w kontrolowanych warunkach. Mobilne trenażery ogniowe to skuteczny sposób na zaangażowanie uczestników i utrwalenie kluczowych nawyków w sytuacjach zagrożenia. 

Kto sprawuje nadzór nad ochroną przeciwpożarową?

• Państwowa Straż Pożarna (PSP) - ma prawo kontrolować obiekty pod kątem zgodności z przepisami PPOŻ.
• Inspektorzy ochrony PPOŻ - osoby odpowiednio przeszkolone i uprawnione do wdrażania i nadzorowania ochrony przeciwpożarowej w zakładach pracy.
• Specjaliści BHP - współpracują z inspektorami PPOŻ, dbając o bezpieczeństwo ogólne w miejscu pracy.

Przykładowa procedura działania

1. Wykrycie pożaru - automatycznie przez czujki lub przez pracownika.

2. Włączenie alarmu - przez centralę lub ręczny ostrzegacz (ROP).

3. Powiadomienie straży pożarnej - numer 112 lub 998.

4. Rozpoczęcie ewakuacji - zgodnie z procedurą IBP.

5. Próba ugaszenia ognia - tylko jeśli nie zagraża to życiu.

6. Zbiórka w punkcie ewakuacyjnym - weryfikacja obecności.

Czego nie robić? Najczęstsze błędy w zakładach pracy

• Zastawione wyjścia ewakuacyjne (np. regałami, pudłami).
• Brak aktualnych przeglądów gaśnic i hydrantów.
• Nieprzeszkoleni pracownicy - brak wiedzy jak działać w razie pożaru.
• Nieczytelne oznaczenia - zniszczone lub zakryte znaki.
• Niespójne lub nieaktualne instrukcje PPOŻ.

Korzyści z dobrej ochrony PPOŻ

Najważniejszym celem systemów przeciwpożarowych jest ochrona zdrowia i życia ludzi. W momencie pożaru liczy się każda sekunda, dlatego dobrze działający system jest niezwykle ważny, ponieważ dzięki niemu użytkownicy obiektu mają realną szansę na bezpieczne opuszczenie zagrożonego miejsca. Kolejnymi korzyściami, które można tutaj wymienić są:

• ochrona mienia firmy i ciągłości działalności.
• zgodność z przepisami i unikanie kar finansowych.
• lepszy wizerunek organizacji - jako odpowiedzialnej i profesjonalnej.

Przykłady zastosowania ochrony PPOŻ

Poniżej przedstawiamy konkretne przykłady zastosowania ochrony przeciwpożarowej w różnych typach obiektów:

• w biurze - czujki dymu, gaśnice przy wejściach, oznaczone drogi ewakuacyjne.
• w zakładzie produkcyjnym - hydranty zewnętrzne, automatyczne systemy gaszenia, przeszkoleni pracownicy.
• w szkole lub przedszkolu - próby ewakuacji dzieci, oznakowane wyjścia, system alarmowy połączony z DSO.

Podsumowanie

Ochrona przeciwpożarowa w zakładach pracy to nie tylko obowiązek wynikający z przepisów, ale przede wszystkim inwestycja w bezpieczeństwo ludzi i firmy. Skuteczna ochrona PPOŻ opiera się na trzech filarach, odpowiednim sprzęcie, przeszkolonych ludziach i sprawdzonych procedurach.

Zadbaj o regularne przeglądy, przeszkolenia i aktualizację dokumentacji. W sytuacji kryzysowej te działania mogą zadecydować o życiu i zdrowiu pracowników, a także o przyszłości całego zakładu.

Zapoznaj się z naszą ofertą szkoleń przeciwpożarowych!

Bezpieczeństwo zaczyna się od wiedzy. Oferujemy profesjonalne szkolenia przeciwpożarowe dla firm oraz uczymy jak zapobiegać pożarom, jak reagować w sytuacji zagrożenia i jak skutecznie ewakuować ludzi z budynku. 

W programie m.in.:

• szkolenia teoretyczne i praktyczne,
• nauka obsługi gaśnic,
• ćwiczenia z użyciem symulatorów pożaru,
• scenariusze realnych zagrożeń i ewakuacji.

W naszym sklepie z produktami ochrony przeciwpożarowej znajdą Państwo bogaty asortyment, od gaśnic, przez manekiny ewakuacyjne, po symulatory pożaru, dlatego zachęcamy do odwiedzenia.

Szkolimy z pasją i zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zadbaj o bezpieczeństwo - Twoje, Twoich pracowników i całego obiektu. 

Skontaktuj się z nami i wybierz program i termin szkolenia dopasowany do Twoich potrzeb!

Źródła

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20230001465

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19910810351